Quy hoạch khảo cổ: Vẫn chỉ là con số thêm một phương pháp 0.

Nếu thay tối đa, sẽ mất khoảng 10- 15 năm để việc xây dựng quy hoạch khảo cổ được hoàn thiện trên toàn quốc

Đang xúc tiến việc chuẩn bị lập quy hoạch khảo cổ trong thời kì tới. 1. 10 năm trước, nhân kỉ niệm 990 năm Thăng Long - Hà Nội, Viện Khảo cổ học (KCH) đã được yêu cầu nghiên cứu và lập quy hoạch khảo cổ ở dạng sơ khai về hệ thống các di tích tại 4 quận nội ô Hà Nội.

Thế nhưng, khi hoàn tất, bản quy hoạch này vẫn chưa hề nhận được phản hồi hoặc ưng chuẩn bằng văn bản của các cấp có thẩm quyền, để từ đó được sự đối chiếu, điều chỉnh liên thông khi xây dựng hoặc quy hoạch thành thị, theo luật DSVH. Nhưng sự thật, tại các địa phương xa, tình hình còn phức tạp hơn nhiều. Tuy nhiên, khi hoàn thiện và nộp lại cho Sở VH, TT&DL Hà Nội, bản quy hoạch đó gần như không còn được nhắc đến cho tới hiện.

Đường lớn đã hoàn tất, còn khu mộ thuyền thì mất đi hoàn toàn.

Theo lời hứa của ông, vấn đề quy trình thực hiện Luật DSVH - đặc biệt là việc quy hoạch khảo cổ - sẽ được nhắc tới trong kì họp Quốc hội tới đây.

Sững người khi quay lại đó trong thời kì kế tiếp. "Vấn đề đã được quy định rõ theo luật, thậm chí phân rõ chức năng cho các cơ quan ban ngành.

Ông còn đưa ra thông tin gây "sốc": Thống kê trong ngành cho thấy 80, 90 % các di tích hệ trọng tới thời đại kim loại trên toàn quốc đã bị xóa sổ hoàn toàn vì không được quy hoạch bảo vệ. Vậy nhưng, kết quả đáng buồn này cho thấy Luật DSVH cứ viết, cứ nói, còn di tích không được bảo vệ thì cứ mất đi mỗi ngày” - nhà sử học, Đại biểu Quốc hội Dương Trung Quốc nhận xét.

Đàn Xã Tắc là ví dụ điển hình của những rắc rối từ việc thiếu quy hoạch khảo cổ Mọi người hay than vãn về tình hình xâm phạm di tích ở Hà Nội.

Hiện tin vui độc nhất về vấn đề là việc một số địa phương như Hà Nội, TP. Thậm chí, theo lời PGS Tín, cách đây nhiều năm, nhóm chuyên gia khảo cổ của Viện có xuống Hải Phòng để khảo sát khu mộ thuyền Thủy Sơn

HCM, Bắc Ninh, Quảng Ninh, Bà Rịa -Vũng Tàu. Cũng ở rất nhiều trường hợp, di tích khảo cổ phát lộ trong quá trình xây dựng hoặc quy hoạch đường xá, nhưng khi các chuyên gia khảo cổ chạy tới thì không còn "nhặt nhạnh" được gì. Có thể lấy việc nhì nhằng, lúng túng ở cầu vượt Đàn Xã Tắc là tỉ dụ tiêu biểu nhất" - PGS Tín nhận xét. PGS Tống Trung Tín Tại tỉnh Khánh Hòa, từ năm 2011, ngành khảo cổ đã phối hợp điều tra, nghiên cứu hệ thống di chỉ trên toàn tỉnh để lập quy hoạch.

Biết rằng khu di tích giá trị này nằm trong hướng quy hoạch Quốc lộ 10, các chuyên gia đã ra sức khuyến cáo, nhấc địa phương - để rồi khi 3 năm sau quay lại thì. Các trường hợp di chỉ khảo cổ "mất tích" vì thiếu quy hoạch thường diễn ra với kịch bản chung: Giới nghiên cứu khai quật một phần, khuyến cáo địa phương bảo tàng, để rồi.

Thế nhưng, suốt ngần ấy năm từ khi ra đời, vấn đề này vẫn khiến các chuyên gia "rát cổ bỏng họng" trong mỗi kì Hội nghị KCH thường niên. Phát hiện di tích, rất ít khi cơ quan chức năng địa phương kịp thời báo lên cho Viện KCH. Trong đó, có những di hăng hái kì quan trọng như khu di chỉ khảo cổ Phùng Nguyên (Lâm Thao, Phú Thọ) hay mộ táng Thủy Nguyên (Hải Phòng).

"Những câu chuyện của ngành KCH trong năm qua đã cho thấy việc thiếu vắng quy hoạch khảo cổ gây tác hại lớn thế nào. Chiêu Minh Thể thao & Văn hóa. 2. "Làm rồi để đó, chưa được xác nhận thì kết quả vẫn là bằng 0" - PGS Tín thở than.

Luật Di sản Văn hóa (DSVH) bổ sung vào năm 2010 quy định các địa phương có nghĩa vụ xây dựng quy hoạch khảo cổ - nôm na là hệ thống "bản đồ" xác định các di tích trên địa bàn, kèm theo phương án bảo vệ hoặc dò xét khai quật khi cần.