30 năm làm bạn thêm cùng liệt sĩ

Vợ chồng ông Dũng, bà Em ngày ngày chăm lo Cho hương hồn các liệt sĩ Góp một tí sức mình vì nghĩa Tìm gặp ông ở nhà thật khó! Hỏi thăm người láng giềng của ông tôi mới biết, vợ chồng ông đã chuyển hẳn ra ở tha ma, hãn hữu mới ghé về nhà giây phút rồi lại hấp tấp đi ngay. Nói chuyện với tôi, ông ngồi ngay bên những ngôi mộ liệt sĩ vừa nhặt cỏ, vừa lau chùi mấy tấm bia. Ông Dũng sinh năm 1960. 18 tuổi ông thành thất gia. Vợ ông - bà Phạm Thị Em, là con của liệt sĩ Phạm Văn Khế hi sinh trong trận chống càn tại ngã ba Giồng Sắn năm 1964. Mấy chục năm qua, gia đình ông vẫn chưa tìm thấy mộ phần của liệt sĩ Khế. Ông Dũng kể: "Sau ngày cưới, vợ tôi có ý định đi tìm mộ của người cha quá cố nhưng chẳng biết bắt đầu từ đâu. Những thông tin về trận càn năm xưa hầu như chẳng ai còn nhớ. Họ chỉ biết rằng, bố vợ tôi hi sinh ngay lúc trận chiến đấu diễn ra ác liệt. Đầu năm 1984, tôi tới huyện Long Thành để hỏi thăm tin cậy. Lại một lần nữa chẳng ai biết liệt sĩ Khế được táng ở đâu. Khi xuống tha ma của huyện, nhìn những ngôi mộ cỏ mọc bạt ngàn, lá cây xếp dày thành lớp, hoang vu, lạnh lẽo tôi bỗng thấy chạnh lòng. Hỏi ra mới biết, mấy đời quản trang không ở được đã bỏ đi hết nên ngày nay tha ma không có người săn sóc, chăm nom. Không hiểu sao, từ lúc đó tôi cứ bị ám ảnh bởi những ngôi mộ liệt sĩ hoang sơ. Về nhà bàn với vợ, hôm sau tôi trở lại Long Thành nhận làm quản trang. Khi ấy tôi chưa tròn 24 tuổi”. Ông Dũng đứng dậy thắp mấy nén nhang trên những ngôi mộ liệt sĩ vô danh. Bà Em cũng loay hoay nhặt cỏ, dọn dẹp xung quanh. Bà Em bảo: "Người ta thì e ngại, kiêng khem, chẳng hiểu sao vợ chồng tôi không nỡ xa cái tha ma này. Có nhẽ hương hồn các liệt sĩ níu kéo chúng tôi không dứt ra được. Đi một ngày là nhớ một ngày”. Câu nói của bà làm tôi xúc động. Chừng như với vợ chồng người quản trang này những ngôi mộ liệt sĩ cũng trở nên có hồn, có tình cảm thân yêu, gắn bó. Mấy chục năm gắn bó với nghĩa địa là mấy chục năm vợ chồng ông ngày 3 bữa dâng cơm thờ cúng hương hồn các liệt sĩ như chính người nhà của mình.Và nếu không có tâm thì vợ chồng ông đã không bỏ cả nhà cửa để ra ở ngay tại nghĩa địa cho tiện chăm lo công việc. Và, còn điều này nữa, nếu không có tâm kiên cố họ đã không trụ nổi với số tiền trợ cấp quá ít ỏi, phải tằn tiệm lắm mới đủ ăn tiêu thanh sạch suốt mấy chục năm qua. Họ làm việc vì lương tâm, vì nghĩa. Mai này ai nhớ, ai quên? "Mỗi lần có đoàn đến viếng nghĩa địa tôi lại tranh thủ kể cho họ nghe về một trận đánh nào đó mà tôi sưu tầm được, những mong hun đúc ngọn lửa cách mạng, truyền thống yêu nước và lòng kiêu hãnh dân tộc cho đời hôm nay”, ông Dũng nói như đãi đằng gan ruột. "Bằng cách nào ông sưu tầm được những trận đánh đó?” - Tôi ngạc nhiên hỏi. Ông Dũng cười và nói: "Nhờ thằng con trai tôi đấy! Nó vào mạng đọc cho tôi nghe. Vài lần là nhớ liền. Mà chẳng hiểu sao bố con tôi lại "nghiền” mấy thứ ấy thế. Đọc hoài, nghe hoài đến thuộc rồi mà vẫn muốn nghe nữa”. Lạ thật! Trong khi lớp trẻ hiện tại nghe đâu chẳng để tâm tới lịch sử truyền thống, không thích những câu chuyện chiến tranh thì cha con ông lại mê say "sưu tầm quá khứ”, và còn kể cho khách viếng nghĩa trang bằng cả tấm lòng biết ơn, thành kính. Ông Dũng tâm can: "Cũng có không ít người lắng tai, xúc động trào nước mắt nhưng cũng có những người nhạt thếch vô cảm. Nhìn vậy tôi lại thấy chạnh buồn. Chẳng biết mai này ai nhớ, ai quên?”. Câu hỏi của ông như xoáy vào lòng tôi, bởi câu đáp mung lung quá! Nó là bổn phận của quơ mọi người, không riêng ai hết, là đạo lý "uống nước nhớ nguồn” mà thế hệ bữa nay và ngàn sau cần ghi nhớ. Nhưng có một điều mà tôi dám cả quyết chia sẻ với ông ngay lúc đó, rằng lớp trẻ hôm nay vẫn luôn trân trọng, hàm ơn và đời đời kiếp kiếp ghi nhớ công lao các anh hùng liệt sĩ đã vĩnh viễn nằm lại tuổi hai mươi để đổi lấy độc lập, tự do cho giang san. Họ mãi trường tồn cùng dân tộc, không một ai được phép lãng quên. Và vợ chồng ông – người quản trang suốt đời tận tình lo việc nghĩa cũng sẽ được mọi người trọng, suy tôn. YẾN LONG