Đấu thầu vui vui qua mạng, hạn chế tiêu cực

>>Ngờ án công ty Nhật đưa hối lộ: Xử lý nghiêm, bất kể ai >>JTC (Nhật) hối lộ lãnh đạo đường sắt VN hơn 700.000 USD Dư luận cả nước đang quan tâm đến Nghi vấn tham nhũng ở Việt Nam mới phát hiện từ Nhật Bản Từ trước năm 1993 VN đã bắt đầu có những cuộc đấu thầu trước nhất, đến nay các quy định về đấu thầu đã được ban hành, cập nhật, bổ sung rất nhiều nhằm đảm bảo đích “cạnh tranh, công bằng, sáng tỏ và hiệu quả”. Công tác đấu thầu ngày càng được cải thiện, nhưng phải nhận như báo chí đã nói nhiều, với những lý do khác nhau, vẫn còn những hạn chế, bất cập trong hoạt động đấu thầu, còn nhiều kiểu “lách luật” tinh tướng... * Sai phạm về đấu thầu đã được nêu không ít. Nhưng qua vụ JTC mới thấy cả nhà thầu nước ngoài cũng “lách”. Cục Quản lý đấu thầu có biết các kiểu “lách” đó? Bộ Kế hoạch và đầu tư từng tổ chức thanh tra công tác đấu thầu các dự án do Tổng công ty Đường sắt thực hành nhưng không phát hiện sai phạm với dự án có Tập đoàn tham vấn liên lạc Nhật Bản (JTC) (*) tham gia. - Chúng tôi được phản ánh nhiều hình thức “lách” trong đấu thầu. Như quy định hiện nay cơ quan mời thầu phải đăng báo ba số liên tục để thông báo mời đấu thầu. Nhưng đã có trường hợp để hạn chế tiếp cận thông báo, doanh nghiệp sau khi đăng báo thì đi gom, cố mua lại hết số báo của ngày hôm đó, hoặc chỉ đăng báo địa phương, không phải báo ra hằng ngày, lượng phát hành ít... Rồi có doanh nghiệp đi mua hồ sơ mời thầu rất khó khăn, cán bộ bán hồ sơ đi vắng liên tục, cho đến khi... Hết hạn. Chưa hết, còn có nhà thầu phản ánh đến mua hồ sơ để dự đấu thầu còn bị đầu gấu chặn. Rồi chuyện hồ sơ mời thầu thiếu sáng tỏ, đưa ra những điều kiện làm hạn chế các doanh nghiệp dự dự thầu... Rất nhiều cách, mục đích chỉ để một số nhà thầu thân quen mua được hồ sơ và dự đấu thầu. Rồi mấy doanh nghiệp này thỏa thuận với nhau, gọi là “quân xanh, quân đỏ”. Nghĩa là một anh đã kết liên được với chủ đầu tư rồi, mời mấy anh khác đến. Họ thỏa thuận với nhau, “quân xanh” bỏ giá cao, “quân đỏ” bỏ giá thấp, thế là trúng thầu. * Thưa ông, quy định về đấu thầu phải chăng có kẽ hở? Phải chăng quy định “bó tay” với các kiểu “lách”? Ông Nguyễn Sơn - Ảnh: C.V.K - Tôi nghĩ đổ hết lỗi cho Luật đấu thầu là không đúng. Như các kiểu “lách” tôi nêu, người ta lợi dụng rất nhiều khâu, nhiều quá trình trong các lĩnh vực khác nhau, không chỉ trong đấu thầu. Như vấn đề can dự quy hoạch, đầu tư, xây dựng. Rồi các cơ quan giám sát, thanh tra, kiểm tra thế nào. Ngay việc người ta cản ngăn người đến mua hồ sơ dự thầu, lấy cớ đi vắng không bán thì trong Luật đấu thầu đã quy định rồi, ta đã xử lý chưa? Theo tôi, Luật đấu thầu vừa được Quốc hội phê chuẩn (có hiệu lực từ ngày 1-7 tới đây) có nhiều điểm mới, quy định rõ trách nhiệm các bên, hành vi vi phạm, xử lý vi phạm, rà soát giám sát... Sát với thực tại hơn sẽ giúp giảm bị động, thất thoát trong đấu thầu. * Luật đấu thầu mới có những giải pháp gì để chống được “quân xanh, quân đỏ”, nâng khống tổng mức đầu tư, rồi “lại quả” những số tiền khổng lồ như đã thấy? - Luật đấu thầu lần này đã kết nạp kinh nghiệm thế giới và thực tại thực thi Luật đấu thầu 2005. Từ năm 2009, Bộ Kế hoạch và đầu tư đã phối hợp với nhà tài trợ quốc tế khai triển thí điểm hệ thống đấu thầu qua mạng (ĐTQM), kết quả đạt được rất tích cực, tăng minh bạch, nghĩa vụ giải trình và quản lý được thông tin về đấu thầu... Trong Luật đấu thầu sắp có hiệu lực đã bổ sung nhiều nội dung về ĐTQM. Hệ thống ĐTQM có địa chỉ là www.Muasamcong.Mpi.Gov.Vn . Thảy doanh nghiệp nào quan tâm chỉ cần vào trang này sẽ thấy hết nơi nào đang mời thầu qua mạng. ĐTQM thứ nhất sẽ giúp không còn chuyện giấu giếm, chỉ có một đôi doanh nghiệp thân hữu được biết kế hoạch đấu thầu nữa. Thứ hai, khi biết thông báo rồi, doanh nghiệp cũng không cần phải đi tìm địa chỉ, chờ mua hồ sơ mời thầu nữa, mà có quyền đăng ký dự đấu thầu ngay. Việc tìm cách chỉ bán hồ sơ cho những doanh nghiệp thân hữu cũng sẽ chẳng thể thực hành được. Thứ ba, chủ đầu tư phải công bố công khai tổng mức đầu tư, các thông báo về dự án... Do công khai, ĐTQM sẽ có nhiều doanh nghiệp đăng ký. Với cạnh tranh mạnh, phí tổn giao du và giá dự thầu sẽ giảm. Đương nhiên, ĐTQM không phải công cụ độc nhất vô nhị cải thiện những thách thức trong hoạt động đấu thầu. * Đây có thể là hướng ra quan trọng để giải quyết việc thông thầu. Nhưng muốn tham gia ĐTQM thì thủ tục như thế nào, thưa ông? - Bên chủ đầu tư hay nhà thầu muốn tham dự chỉ cần đăng ký với Cục Quản lý đấu thầu một lần độc nhất. Khi đó họ phải cung cấp đầy đủ các hồ sơ, giấy tờ chứng minh năng lực, thẩm quyền... Của mình theo quy định, Cục Quản lý đấu thầu sẽ cấp cho mỗi đơn vị một chứng thư số. Khi có chứng thư, chủ đầu tư sẽ được quyền đăng nhập vào hệ thống để tự đăng tải các thông tin về đấu thầu (như kế hoạch đấu thầu, thông tin mời thầu, mở thầu, kết quả đấu thầu, kể cả hình thức chỉ định thầu) và chịu bổn phận trước luật pháp về tính xác thực của thông tin. Các nhà thầu cũng chỉ cần đăng nhập chứng thư số của mình là có thể tham gia dự thầu. Chủ đầu tư và nhà thầu sẽ không cần biết mặt nhau. Việc ĐTQM ai đủ điều kiện, đáp ứng giá tốt nhất sẽ trúng. Người không trúng cũng sẽ biết vì sao mình trượt, hoàn toàn công khai minh bạch. * Nghĩa là từ ngày 1-7, khi luật có hiệu lực, cuộc chơi hoàn toàn mới? - Chúng tôi đang thúc đẩy hình thức này. Tuy nhiên, đến nay dù đã có những đơn vị thuộc diện phải tham dự thí điểm, nhưng sự nhận thức và hưởng ứng là rất khác nhau. Nhiều đơn vị, thành phố phía Nam rất nhiệt liệt, số dự án và các cuộc ĐTQM đã có khá nhiều. Nhưng bên cạnh đó, có nhiều thành phố với những lý do khác nhau, như TP Hà Nội chả hạn, hơn ba năm thử nghiệm mới có một đôi gói thầu tham dự ĐTQM. Tôi nghĩ cần có ý chí và quyết tâm cao của người đứng đầu. Thực tế, qua hơn ba năm thí nghiệm từ 2009-2011 chỉ có 55 gói thầu được ĐTQM thì trong hai năm tiếp theo 2012-2013, cả nước đã có hơn 1.000 gói thầu được thực hiện ĐTQM. Đặc biệt, Luật đấu thầu 2013 đã đề cập nhiều nội dung rất cụ thể cho việc ĐTQM, nên chúng tôi rất ngóng sau ngày      Quảng Cáo     Công ty còn có sự cộng tác của các chuyên gia pháp lý giỏi về chuyên môn, uy tín và nhiều kinh nghiệm công tác tại một số cơ quan quản lý Nhà nước nên hoạt động hoạt động của Công ty khá đa dạng. Với đội ngũ Luật sư và các Cộng tác viên đông đảo, Công ty hoạt động trên nhiều lĩnh vực như: Hình sự, Dân sự, Kinh tế, Hành chính, Lao động, Đất đai, Hôn nhân và gia đình … Công ty cũng làm tư vấn cho khách hàng về các lĩnh vực như Thuế, Đầu tư nước ngoài, Thương mại, Tài chính, Ngân hàng… và đã thu được nhiều kết quả đáng khích lệ. Những kết quả thu được trong quá trình hoạt động đã ghi nhận sự đóng góp củavan phong luat sutrong quá trình hoạt động, đặc biệt là hoạt động hỗ trợ doanh nghiệp, bảo vệ các quyền và lợi ích hợp pháp của các tổ chức, cá nhân theo quy định của pháp luật.  1-7 tới đây, ĐTQM sẽ có những đổi thay vượt bậc. Có rất nhiều lý do được đưa ra để trì hoãn ứng dụng, ví dụ như hệ thống của chúng tôi chậm, bảo mật chưa tốt... Tôi xác nhận hệ thống chưa được hoàn chỉnh, vì vẫn đang ở tuổi thử nghiệm, cần tiếp kiến nâng cấp, phát triển. Tuy nhiên, với hệ thống này, nhiều địa phương ở vùng sâu, vùng xa đã tiến hành tốt, vì sao nhiều nơi khác có điều kiện hơn lại không? Khi tỉ lệ ĐTQM lên đến 80-90%, vững chắc cái được không chỉ là giảm tham nhũng, thụ động, mà còn tăng sự cạnh tranh bình đẳng, góp phần xúc tiến từng lớp phát triển lành mạnh... Chúng ta đã có phương tiện rồi, chỉ cần hợp tác tốt hơn, kiên tâm thực hành nữa thôi. Cứ cơ chế này, trường hợp như JTC còn tồn tại Theo báo Nhật, Tập đoàn tư vấn liên lạc Nhật Bản (JTC) phải đưa hơn 16 tỉ đồng cho quan chức đường sắt VN. Rà lại những dự án JTC dự cho thấy có dự án JTC đã tăng tổng mức đầu tư. Theo ông Dương Văn Cận - tổng thư ký Hiệp hội Nhà thầu VN, trong trường hợp việc nảy sinh thêm khối lượng, bên tham mưu muốn được tăng tổng mức đầu tư thì buộc phải có sự đồng ý của chủ đầu tư. Sau đó, chủ đầu tư mới trình lên người ưng chuẩn đầu tư. Ông Cận cho rằng nếu theo đúng quy định, việc nâng tổng mức đầu tư phải phụ thuộc nhiều nhân tố. Thứ nhất là trong hợp đồng có cho phép điều chỉnh giá không. Thứ hai là những điều chỉnh tăng tiền đầu tư, thực tại là tăng tiền trả cho JTC, có hợp lý không. Ông Cận xác nhận đã có nhiều trường hợp chủ đầu gian dâm đồng với tư vấn để nâng vốn đầu tư và “câu chuyện tiền nong” thường nằm ở đây. Có hợp đồng cho phép điều chỉnh giá, thế là nhà thầu cứ để càng chậm tiến độ thì càng trượt giá, cứ thế nâng giá lên. Các quy định của VN rất chặt, nhưng theo ông Cận, người ta hoàn toàn có thể móc ngoặc với nhau, quy định một câu chung chung nào đó trong hiệp đồng, để khi cần nâng mức đầu tư sẽ có chỗ để “lách”. Đặc biệt, ông Dương Văn Cận cho rằng cứ để hệ thống như bây giờ, những trường hợp như JTC sẽ vẫn còn tồn tại, bởi cơ chế khá khép kín. Như chủ đầu tư thuê tư vấn giám định đầu tư, cho nên nếu tham mưu không nghe lời thì lần sau họ khó có thời cơ. CẦM VĂN KÌNH  (*): Tờ nhật báo lớn nhất nước Nhật Yomiuri Shimbun ngày 21-3 đưa tin chủ tịch Tập đoàn tư vấn liên lạc Nhật Bản đã hối lộ cho một số lãnh đạo ngành đường sắt VN hơn 700.000 USD. Bộ GTVT VN tức tốc vào cuộc. Hiện những đối tượng liên quan ở VN đã bị tạm ngưng chức phận để giải trình, phục vụ công tác điều tra.